Własności stali narzędziowych

Twardość jest jedną z najważniejszych własności narzędzia. Przeznaczone do obróbki innych tworzyw musi ono być od nich przede wszystkim twardsze, a przynajmniej na tyle twarde, aby mogło pokonać przeciwstawiany mu opór, nie podlegając odkształceniom plastycznym. Mogłoby się zdawać, że im większa różnica między twardością materiału obrabianego a twardością narzędzia, tym wydajniej będzie ono pracować. Często jest tak rzeczywiście; niekiedy bywa jednak, że świadomie z tych czy innych powodów zmuszeni jesteśmy zrezygnować z bardzo dużych twardości. Dużej twardości towarzyszy większa kruchość; dlatego narzędziom narażonym na silne uderzenia i wstrząsy (np. narzędziom pneumatycznym) nie nadaje się największej osiągalnej twardości, bo wówczas szybko by się kruszyły, i produkuje się je z miększych, tj. o mniejszej zawartości węgla gatunków, po to, aby zapewnić im dostateczną odporność na uderzenia. Optymalny stosunek między ciągliwością a twardością zapewnia takim narzędziom największą trwałość.

W innych przypadkach, gdy nie musimy się obawiać kruchości, stosujemy stale bardziej miękkie, ze względu na inne ważniejsze ich własności. I tak, stale szybkotnące nie dają się zastąpić węglowymi, tam gdzie chodzi o znaczną odporność na ścieranie i na działanie wysokiej temperatury, mimo że W stanie hartowanym niektóre z tych drugich wykazują twardość większą nawet o kilka jednostek HRC. Nie odbiera to jednak twardości jej zasadniczego znaczenia, polegającego i na tym, że jest ona, jak dotąd niezastąpionym i najłatwiejszym do sprawdzenia wskaźnikiem jakości obróbki cieplnej narzędzia, a pośrednio — innych, w pewnej mierze z nią związanych własności.